Thứ Sáu, 12 tháng 10, 2012

Trung Quốc: Thành phố công nghệ cao sắp phá sản


Quảng Đông là một trong những tỉnh giàu có nhất Trung Quốc, là một bộ phận kinh tế tối quan trọng của nền kinh tế thứ hai thế giới này. Đông Quản - một thành phố của tỉnh này đã từng bùng nổ vô cùng mạnh mẽ nhờ phát triển công nghệ cap, trở thành một đô thị phồn hoa nhưng nay đang bẽ bàng với những khoản nợ công khổng lồ và có nguy cơ phá sản.

Phồn hoa và nợ nần
Sau 3 thập kỷ phát triển ấn tượng, một Đông Quản bùng nổ lại đang đứng bên bờ vực phá sản. Có đến 60% số xã của Đông Quản đang trong tình trạng thâm hụt ngân sách và chẳng bao lâu họ sẽ phải cần đến những gói cứu trị từ chính quyền thành phố, các nhà nghiên cứu tại đại học Sun Yat-sen cho biết.
Đó là một sự chuyển biến đầy kịch tính về tài sản đối của Đông Quản, một trong những thành phố giàu có bậc nhất Trung Quốc và thậm chí có thể báo trước một cuộc khủng hoảng tài chính quy mô rộng lớn khi mà kinh tế nước này đang hạ nhiệt mạnh.
Tính đến cuối năm 2010, khoản nợ của hệ thống chính quyền địa phương trên cả nước đã lên tới con số 10,7 ngàn tỷ nhân dân tệ, tương đương với khoảng 27% GDP. Moody’s ước tính con số thực có thể lên tới 14,2 ngàn tỷ tệ.
Ông Bai Jingming, một nhà nghiên cứu cấp cao tại Bộ Tài chính ước tính, năm 2009, tổng số nợ của các chính quyền địa phương có thể bằng 10% GDP cả nước.
Các chuyên gia cho rằng, có hai nguyên nhân cơ bản khiến cho Đông Quản rơi vào tình thế hiện nay: Một là nền kinh tế “địa chủ” thời hiện đại đang có nguy cơ lâm vào khủng hoảng vì sự rời bỏ của người thuê đất khi mà mạng lưới nhà máy sản xuất lao đao trong bối cảnh suy thoái toàn cầu. Hai là sức ép chính trị khiến các nhà lãnh đạo địa phương cam kết sẽ mang lại của cải cho người dân.
"Vấn đề tài chính của các địa phương nghiêm trọng hơn nhiều so với dự đoán", ông Shao Gongjun, chủ nhân của một công ty in ấn tại Đông Quản. Ông Shao cho rằng, nguyên nhân quan trọng của cuộc khủng hoảng chính là sự phụ thuộc cả các chính quyền địa phương vào nguồn thu nhập từ hoạt động cho thuê.
Đổ vỡ vì BĐS
Từ một miền đất nông nghiệp tù túng vào những năm 1980, Đông Quản đã chuyển mình thành một trong những trung tâm sản xuất công nghệ cao quan trong của thế giới.
Thậm chí một phó chủ tịch của tập đoàn IBM đã có một câu nói nổi tiếng: chỉ cần 15 phút kẹt xe trên đường cao tốc tại thành phố cũng có thể khiến giá máy tính trên toàn thế giới biến động.
Nền công nghiệp phát triển như vũ bão khiến dân số tại thành phố này tăng chóng mặt từ 1,8 triệu dân vào những năm 1980 lên hơn 8 triệu.
Người dân đổ tiền xây nhà cho công nhân thuê trong khi đó chính quyền địa phương thì cũng cho doanh nghiệp, nhà máy thuê mặt bằng và tiền cho thuê đất chính là nguồn thu nhập chủ yếu.
Điều này đã diễn ra một cách vô cùng hoàn hảo cho đến giai đoạn suy thoái kinh tế gần đây. Ông Shao nói, nhiều nhà máy đã hoặc đóng cửa hoặc di dời vào các tỉnh đất liên trong vòng 5 năm qua để giảm bớt chi phí.
Số lượng nhà máy từ Hong Kong tại Đông Quản đã giảm 15% kể từ năm 2007. Khi nhà máy và công nhân rời đi thì đương nhiên thu nhập từ việc cho thuê nhà, bất động sản lao dốc.
Bà Luo, 61 tuổi cho hay: "Tôi thực sự lo lắng trước thảm kịch người thuê nhà rời đi hết và những căn phòng cho thuê bị bỏ hoang".  Bà Luo đã dồn 2 triệu nhân dân tệ từ số tiền tiết kiệm 10 năm và khoản vay ngân hàng để xây căn hộ 6 tầng ở quận Zhangmutou. Gia đình bà sinh hoạt tại tầng 1 và 5 tầng còn lại là dành cho công nhân thuê.
Mỗi tháng bà Luo thu được 15.000 tệ từ việc cho thuê nhà ở, gấp gần 10 lần thu nhập trung bình của một công nhân. Tuy nhiên khoản thu này đã giảm 1/3 kể từ năm 2007.
Sự sụt giảm thu nhập từ hoạt động cho thuê bất động sản đã buộc 60% trong tổng số 584 xã của thành phố Đông Quản lâm vào tình trạng thâm hụt ngân sách, theo nghiên cứu của giáo sư Lin Jiang, khoa tài chính thuế trường đại học Sun Yat- Sen.
Dự báo của giáo sư Lin dựa trên cơ sở nghiên cứu 30 xã tại những quận huyện tương đối giàu có như Tangxia, Houjie và Humen hồi tháng 5 vừa qua.
Đương nhiên nó có thể không phản ánh được toàn bộ bức tranh của cả nền kinh tế thành phố nhưng lại đưa ra được một cái nhìn khá đúng về những vấn đề mà các nhà chức trách đang phải đối mặt. “Họ đang bị thâm hụt vì thu nhập giảm trong khi các khoản chi dùng liên tục gia tăng”, ông Lin cho biết.
Các quan chức địa phương thường bắt đầu nhiệm kỳ mới bằng cam kết các hành động cải thiện đời sống cho người dân. Tất nhiên, để thực hiện điều này phải trông chờ vào các khoản đầu tư công của chính quyền địa phương và nguồn thu từ hoạt động cho thuê bất động sản.
Tuy nhiên, do những khó khăn về huy động nguồn lực và nóng vội thực hiện mục tiêu, nhiều địa phương đã tìm đến các tổ chức tài chính để thực hiện những khoản vay ngắn hạn.
Các ngân hàng đang sẵn sàng cho vay bởi họ biết là chính quyền thành phố sẽ phải bảo lãnh các địa phương nếu như tình hình có diễn biến xấu. "Một số lãnh đạo địa phương đang thực sự lo lắng. Họ lo rằng ngân hàng có thể sớm đòi các khoản nợ. Nếu như các địa phương vỡ nợ, gánh nặng sẽ được chuyển sang quận huyện và thành phố", ông Lin nói.
Chính quyền thành phố Đông Quản đang trong tình trạng yếu ớt và khó có thể giải quyết một cuộc khủng hoảng. GDP giảm về mức 2,5% trong nửa đầu năm nay. Trong khi mức tăng trung bình trong 8 năm qua là 11%.
Ước tính, chỉ riêng các nhà chức trách huyện Zhangmutou đã nợ đến 1,6 tỷ tệ trong khi doanh thu hàng năm chỉ la 600 triệu tệ. Và theo ông chính quyền Đông Quản cần phải đổi mới cấu trúc để giảm sự phụ thuộc vào khoản thu nhập từ tiền cho thuê. Nếu không có sự thay đổi triệt để và quyết liệt trong cấu trúc xã hội thì quá trình cải cách kinh tế sẽ không bao giờ thành công.

Kinh tế Trung Quốc: Hết thời tăng trưởng thần kỳ?


Câu hỏi này chỉ vài năm về trước chắc hẳn sẽ bị coi là hết sức ngô nghê bởi cả thế giới thời điểm đó đều thừa nhận rằng Trung Quốc đang trên đà vươn lên mạnh mẽ và dường như chưa có điểm dừng. Nhưng hiện nay câu hỏi này bắt đầu xuất hiện và có những cơ sở của nó. Những hạn chế nội tại và bất lợi của kinh tế thế giới đang làm giảm đà tăng trưởng của nền kinh tế thứ hai thế giới.

Hậu quả từ kích thích kinh tế
Olympic Luân Đôn vừa qua khiến người ta nhớ lại Olympic Bắc Kinh cách đây 4 năm. Đó là thời điểm mà Trung Quốc được cho là đạt được nhiều thành công nhất về mọi mặt. Nhưng sau cuộc khủng hoảng tài chính toàn cầu 2008, Trung Quốc vẫn chưa thể khôi phục hoàn toàn đà tăng trưởng. Trung Quốc đã tìm cách kích thích kinh tế với các biện pháp khuyến khích tiêu dùng và nới lỏng tín dụng hòng sớm tìm lại tốc độ tăng trưởng cao.

Kết quả là nước này đã tiếp tục có được thêm một năm đạt được tốc độ tăng trưởng hai con số vào năm 2010 (10.3%). Đó dường như là một tín hiệu mạnh mẽ được thế giới kỳ vọng về sức bật dậy nhanh chóng của nền kinh tế thứ hai thế giới.

Tuy nhiên, không nhiều người biết rằng Trung Quốc đã phải trả một giá đắt cho chương trình kích thích lãng phí và thiếu định hướng kể trên.

Gói kích thích quy mô lớn này (khoảng 1,5 nghìn tỷ USD) đã đầu tư lớn vào các tài sản cố định như cơ sở hạ tầng, công xưởng và bất động sản. Hậu quả là rất nhiều dự án không phát huy được tính độc lập về kinh tế và tạo thêm gánh nặng cho hệ thống ngân hàng với số lượng các khoản vay không hiệu quả tăng nhanh. Trong khi đó, bong bóng bất động sản không được xì hơi, sự mất cân đối kinh tế vĩ mô giữa đầu tư và tiêu dùng nội địa tăng mạnh.

Sự tổng hợp của các yếu tố về nợ công của địa phương, các khoản nợ xấu trong hệ thống tài chính-ngân hàng, cầu thị trường quốc tế giảm và lợi nhuận giảm dần của các khoản đầu tư dường như đang báo hiệu khó khăn cho câu chuyện thần kỳ về tăng trưởng của Trung Quốc trong suốt 3 thập kỷ qua.
Nhưng những khó khăn trong ngắn hạn không phải là điều đáng ngại nhất. Trong thập kỷ tới, rất nhiều nhân tố thuộc về cơ cấu vốn đã tạo nên tốc độ tăng trưởng GDP hai con số của Trung Quốc sẽ biến mất.
Những nhân tố bất lợi mới
Đầu tiên chính là vấn đề về dân số. Theo báo cáo của Cơ quan nghiên cứu An ninh quốc gia của Mỹ RAND công bố cuối quý 1.2012, tỷ lệ dân trong độ tuổi lao động của Trung Quốc đã đạt đỉnh vào năm 2011 và đang bắt đầu giảm trong năm nay. Đồng thời, tỷ lệ người già trong dân bắt đầu tăng mạnh. Năm 2010, những người trên 65 tuổi chiếm 8.6% dân số Trung Quốc, nhưng con số này vào năm 2025 sẽ tăng lên 14.3%.
Dân số già đi sẽ khiến chi phí lao động tăng, giảm tỷ lệ tiết kiệm và đầu tư, làm gia tăng chi phí sức khỏe và hưu trí, kéo theo là tốc độ tăng trưởng của nền kinh tế sẽ giảm.

Một khó khăn khác là sự xuống cấp của môi trường. Vì mục tiêu tăng trưởng, môi trường đã phải trả giá. Ô nhiễm nước và không khí ngày nay là nguyên nhân của 750.000 cái chết và gây tổn thất khoảng 8% GDP tại Trung Quốc. Một bộ phận người dân Trung Quốc đã bắt đầu đấu tranh mạnh mẽ nhằm bảo vệ môi trường sống của họ.
Chỉ riêng trong năm nay, những đợt phản đối quy mô lớn đã xuất hiện tại nhiều thành phố lớn của Trung Quốc nhằm yêu cầu chính quyền hủy bỏ kế hoạch xây dựng các nhà máy có thể gây hại cho sức khỏe và môi trường sống của người dân.

Ngày 28/7 vừa qua, chính quyền Trung Quốc đã buộc phải đình chỉ dự án đường ống xả chất thải ra biển khi người dân ở Khải Đông, tỉnh Giang Tô, đã xông vào trụ sở chính quyền, đập phá đồ đạc, máy tính... để phản đối dự án xây đường ống nước thải của một nhà máy giấy thuộc Tập đoàn Oji của Nhật Bản, cách thành phố của họ khoảng 100km. Tháng trước, Bắc Kinh cũng đã buộc phải hủy bỏ kế hoạch xây dựng một nhà máy kim loại ở tỉnh Tứ Xuyên do bị người dân phản đối gay gắt với những lo ngại về tác động đối với môi trường. Trong thập kỷ tới, sự xuống cấp trầm trọng của môi trường cùng với những tác động của hiện tượng ấm lên của Trái đất sẽ kéo lùi tốc độ tăng trưởng của Trung Quốc.
Chuyên gia kinh tế của IMF Kenneth Rogoff dự đoán Trung Quốc sẽ phải đối mặt với một nền kinh tế tăng trưởng chậm đáng kể trong thập niên tới do phải điều chỉnh cho phù hợp với mậu dịch toàn cầu tăng trưởng chậm. Theo ông, tăng trưởng nhờ vào xuất khẩu, chi tiêu vào cơ sở hạ tầng và bất động sản của Trung Quốc là không bền vững. Vị chuyên gia này cho rằng, khủng hoảng kinh tế toàn cầu, đặc biệt là khủng hoảng nợ công châu Âu đang gây tổn hại tới tăng trưởng của TQ khi các thị trường xuất khẩu chính bị thu hẹp.
Nhưng lực cản nghiêm trọng nhất đối với tăng trưởng của Trung Quốc trong dài hạn chính là hệ thống DNNN vốn không dễ để tiến hành các cuộc cải tổ triệt để. Trong 10 năm qua, Bắc Kinh đã triển khai những cải cách kinh tế quan trọng theo hướng thị trường và duy trì những tập đoàn kinh tế nhà nước mạnh đóng vai trò chi phối nền kinh tế. Hệ thống tài chính nước này cũng ra sức hỗ trợ cho các tập đoàn này.
Trong khi đó, thu nhập hộ gia đình chiếm khoảng 45% GDP vẫn chưa hỗ trợ tốt cho tiêu dùng nội địa và tăng trưởng. Ngân hàng thế giới WB cho rằng nếu Trung Quốc không tiến hành những cải cách mạnh mẽ về cơ cấu, trong 20 năm tới, tăng trưởng của nền kinh tế này sẽ chỉ đạt trung bình 7%/năm.

Không có nhận xét nào:

Đăng nhận xét